ไม่ใช่เจ้าของทรัพย์ ก็เป็นผู้เสียหายได้

อาจารย์วัลลภ ห่างไธสง
อาจารย์ประจำหลักสูตรนิติศาสตร์

ในคดีอาญาความผิดเกี่ยวกับทรัพย์ ไม่ว่าจะเป็นความผิดฐานลักทรัพย์ ทำให้เสียทรัพย์บุกรุกหรือน้อโกง บุคคลที่จะเป็นผู้เสียหายตามกฎหมายมิได้หมายความว่าจะต้องเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินเท่านั้น บุคคลที่ไม่ใช่เจ้าของ หรือมิได้มีกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินดังกล่าว ก็ย่อมตกเป็นผู้เสียหายตามกฎหมายได้เช่นกัน หากปรากฏข้อเท็จจริงว่าบุคคลนั้นอยู่ในฐานะของผู้ครอบครองทรัพย์ เช่นในความผิดฐานลักทรัพย์ ถ้าทรัพย์นั้นอยู่ในความครอบครองของเราและมีใครก็ตามมาแย่งการครอบครองทรัพย์นั้นไปจากเราย่อมถือได้ว่า มีการกระทำความผิดเกิดขึ้น เราในฐานะ “ผู้ครอบครองทรัพย์” ย่อมเป็นผู้เสียหายตามกฎหมายได้ มีสิทธิในการดำเนินคดีกับผู้กระทำความผิด ยกตัวอย่างเช่น นายดำทำสัญญาเช่าซื้อรถยนต์จากบริษัท A โดยมีเงื่อนไขการผ่อนชำระ 40 งวดๆ ละ 10,000 บาท นั่นหมายความว่าตราบใดก็ตาม ที่นายดำ ยังผ่อนชำระไม่ครบ 40 งวด รถยนต์คันดังกล่าวก็ยังไม่ตกเป็นกรรมสิทธิ์ของนายดำ (ยังเป็นกรรมสิทธิ์ของบริษัท A เพราะบริษัท A เป็นเจ้าของ) แต่นายดำอยู่ในฐานะผู้ครอบครองทรัพย์ตาม สัญญาเช่าซื้อ เป็นผู้ดูแลและใช้สอยทรัพย์สินอยู่ในขณะเกิดการกระทำความผิดขึ้น จึงถือได้ว่านายดำถูกแย่งการครอบครองทรัพย์ นายดำจึงเป็นผู้เสียหายในความผิดฐานลักทรัพย์ได้ มีอำนาจดำเนินคดีกับผู้กระทำผิดเสมือนหนึ่งว่าเป็นเจ้าของทรัพย์ หรือในกรณีความผิดฐานบุกรุก ผู้เช่า บ้าน แม้มิใช่ผู้มีกรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพย์แต่ย่อมมีอำนาจตามกฎหมายในการที่อยู่อาศัยในบ้าน

หลังดังกล่าว ในฐานะผู้เช่า หากมีบุคคลไดเข้ามาก่อความร้าคาญ หรือรบกวนการครอบครองอสังหาริมทรัพย์นั้น ผู้เช่าบ้านย่อมเป็นผู้เสียหาย มีอำนาจตามกฎหมายที่จะดำเนินคดีกับบุคคล ดังกล่าวนั้นได้ หรือ ในกรณีความผิดฐานฉ้อโกง มีคนเอาทรัพย์มาฝากไว้กับเรา เช่น นายเก่งจะต้องเดินทางไปต่างจังหวัดหลายวัน จึงนำรถยนต์มาฝากไว้กับเรา พร้อมกับส่งมอบกุญแจรถยนต์ให้กับเราด้วย เพื่อความสะดวกในการเคลื่อนย้ายรถยนต์ หลังจากนั้นอีกสองวัน นายอ๊อดญาติของนายเก่งมาหาเราที่บ้านและพูดหลอกลวงว่า นายเก่งได้โทรศัพท์มาบอกให้นายอ้อดมารับรถยนต์ เราหลงเชื่อจึงได้ส่งมอบกุญแจรถยนต์ให้กับนายอ๊อดหรือไม่ก็ได้ แต่หากเราส่งมอบให้เพราะหลงเชื่อคำหลอกลวงของนายอ๊อด เราจึงอยู่ในฐานะของผู้เสียหายในความผิดฐานฉ้อโกง มีอำนาจร้องทุกข์ดำเนินคดีกับนายอ๊อดได้ แม้ว่าเราจะมิใช่เจ้าของกรรมสิทธิ์ในรถยนต์คันดังกล่าว ก็ตาม

ฉะนั้นในความผิดเกี่ยวกับทรัพย์ แม้ว่าจะมิใช่เจ้าของทรัพย์ก็อาจอยู่ในฐานะผู้เสียหายตามกฎหมายได้ ร้องทุกข์ได้ ฟ้องคดีได้ มีอำนาจเต็มเหมือนกับเจ้าของทรัพย์เช่นกันตามที่ได้กล่าวมาแล้วข้างต้น